Музыкальные традиции

Μέσα από τις μικρές και μεγάλες γιορτές στις οποίες συμμετέχουν, οι κάτοικοι έρχονται σε επαφή και γίνονται «μύστες» της ιδιαίτερης μουσικής κουλτούρας, της κρητικής μουσικής. Η κρητική μουσική παράδοση θεωρείται η πιο ζωντανή στον ελλαδικό χώρο, γιατί όχι μόνο συνεχίζει να εξελίσσεται και να ενσωματώνει δημιουργικά σύγχρονα μουσικά στοιχεία, αλλά παράλληλα καταφέρνει να εκφράζει και να σχολιάζει με ζωντανό τρόπο τη σημερινή πραγματικότητα.

Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των κρητικών καλλιτεχνών. Oι μουσικοί, δεν περιορίζονται στην τυπική επανάληψη των βασικών μελωδιών, αλλά εμπλουτίζουν το παίξιμό τους με αυτοσχεδιασμούς που συνοδεύουν τους χορευτές, οι οποίοι με τη σειρά τους αυτοσχεδιάζουν χορεύοντας.

Οι μαντινάδες, μικρά δίστιχα ποιήματα, αντανακλούν τα συναισθήματα, τη σκέψη και τη ζωή του Κρητικού λαού και εκφράζουν το παράπονο, τον έρωτα, τη στάση για τη ζωή και κάθε συναίσθημα που πηγάζει από την ευαίσθητη κρητική ψυχή. Εντυπωσιακές είναι οι «μαντιναδομαχίες», όπου η μία μαντινάδα διαδέχεται την άλλη ως απάντηση ή ως πρόκληση στον “αντίπαλο” ριμαδόρο και το γλέντι κρατεί για ώρες.

Η στενή σχέση των κρητικών με τη μουσική και το χορό εντοπίζεται στις απαρχές του μύθου και της ιστορίας της. Γνωστοί μύθοι περιγράφουν με σαφήνεια μια γεωγραφική περιοχή, στην οποία η μουσική και ο χορός είχαν βαρύνουσα σημασία στην καθημερινότητα, στη θρησκευτική ζωή, τη διασκέδαση, τη γέννηση, το γάμο, το θάνατο, ακόμα και στον πόλεμο.

Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος των Κουρητών που χόρευαν χτυπώντας τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του Δία καθώς και ιστορικές μαρτυρίες και έργα τέχνης, όπως η περίφημη σαρκοφάγος από την Αγία Τριάδα στην οποία για πρώτη φορά απεικονίζεται επτάχορδη λύρα αλλά και η μαρτυρία του Ομήρου σχετικά με την ασπίδα του Αχιλλέα που απεικόνιζε γλέντι στην Κνωσό. Το βασικό όργανο της κρητικής μουσικής, η κρητική λύρα, αρχίζει να κάνει έντονη την παρουσία της γύρω στον 17ο αι. μ.Χ. και από τον 18ο αι. και μετά καθιερώνεται.

Τοπικά καλλιτεχνικά συγκροτήματα συμμετέχουν στις πολιτιστικές εκδηλώσεις και προάγουν με τις δραστηριότητές τους την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του νησιού. Από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πολιτιστικής φυσιογνωμίας της Κρήτης αποτελεί και η παραδοσιακή μουσική της, η οποία ακόμα και στους νεότερους χρόνους διατηρείται και εξελίσσεται. Στο νησί υπάρχει μεγάλη ποικιλία οργανικών μελωδιών και τραγουδιών. Οι μελωδίες των χορών αποτελούνται από μικρές μελωδικές φράσεις, τις λεγόμενες κοντυλιές, που με την μέθοδο του αυτοσχεδιασμού μπορούν να συνδυαστούν με ποικίλους τρόπους. Αυτοσχεδιασμός γίνεται και στους χορούς.

Παγκρήτια διάδοση έχουν και οι γνωστές σε όλους μας “μαντινάδες”, δίστιχα ομοιοκατάληκτα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο με περιεχόμενο ερωτικό, σατιρικό κ.τ.λ. Το γνωστότερο παραδοσιακό μουσικό όργανο, με ζωντανή παρουσία ως σήμερα, είναι η τρίχορδη αχλαδόσχημη λύρα. Η λύρα παίζεται με το δοξάρι, που μερικές φορές κοσμείται απο τα γερακοκούδουνα τα οποία προσφέρουν αρμονική και ρυθμική συνοδεία στη λύρα. Αρκετά από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης έχουν τις ρίζες τους στους βυζαντινούς χρόνους, ενώ άλλα στους χρόνους της Ενετοκρατίας.

Основной инструмент, используемый в критской музыке, критская лира, появился в XVII в., а распространение получил в XVIII в. Конечно, изначально инструмент выглядел несколько иначе и отличался от современной лиры, спроектированной в 1940 г. Манолисом Стагакисом из Ретимно. Лире, которая имеет грушевидную форму, раньше аккомпанировали на “булгари” , а потом и на “лауте”, лютне, на которой играют и сейчас.

После Второй мировой войны были существенно улучшены и звук, и формы критской лиры и традиционных песен; безусловно, важную роль в этом развитии сыграли музыканты из Ретимно. В этот период большой вклад в развитие традиционной критской музыки для ее последующего международного признания сделали Костас Мунтакис и Танасис Скордалос, оба родом из Ретимно. Важную роль в развитии традиционной критской музыки сыграли и другие талантливые музыканты – Манолис Лагос, Андреас Родинос и Стелиос Фустальерис.

Увлечение критян музыкой и танцами уходит корнями в раннюю историю и мифы острова.
Так, согласно одному из наиболее известных мифов, первые жители Крита, которым было поручено заботиться о маленьком Зевсе, танцевали и били в щиты, чтобы заглушить крик младенца. Гомер рассказывает о щите Ахиллеса, который был украшен изображениями праздников в Кноссе. На Крите музыка играла важную роль в любых событиях (религиозные обряды, праздники, рождение, свадьба, смерть и война).

Под аккомпанемент “лиры”, и лютни, которым иногда присоединялись гитара и скрипка, музыканты исполняют “мантинады” – песни о любви, разбитые на куплеты. Другой известный вид критской музыки – “ризитика”, лирические песни повествовательного характера. Основные темы таких песен – свадьба, смерть, исторические события, герои и т. п. Местная танцевальная и песенная традиция развивались вместе. Традиционный критский танец берет свое начало в минойской эпохе. В отличие от “сиртаки”, который танцуют в хороводе, “сусту” исполняют парами.

Это очень энергичный и эротический танец, в котором танцоры передвигаются практически только на кончиках пальцев. Традиционный танцы, для исполнения которых мужчины и женщины надевают изумительные традиционные костюмы, могут иметь и медленный, и быстрый ритм, но всегда отличаются динамичностью и интересными фигурами Очевидно прослеживается прямая связь между традиционными критскими и военными танцами, в особенности если танец исполняется в кругу группой мужчин. Подчиняясь ритму лиры, танцоры постепенно совершенствуют свою искусность, исполняя такие сложные танцы, как пендозалис, сиртаки и пидихтос. Ведущий танцор в круге (обычно мужчина), опираясь на правую руку идущего за ним танцора, может выполнять удивительные прыжки, которые называются “цалимия”.

Объединение было основано в 1981 г. и находится в Ираклионе – столице Крита. Совет Директоров состоит из 7 человек, а само Объединение насчитывает 560 членов. Его целью является сохранение, распространение и надлежащая популяризация критских традиций, а также уважение к нравам и обычаям нашего острова.

Каждый год Объединение организовывает концерты и другие культурные мероприятия по всему миру, с музыкальной программой, в которой артисты играют и поют традиционные критские песни. Также оно сотрудничает со всеми другими государственными органами.