Ένα από τα πιο ιδιαίτερα παραδοσιακά κτίσματα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ορεινών περιοχών της Κρήτης είναι τα μητάτα. Είναι στρογγυλά θολωτά κτίσματα, φτιαγμένα μόνο με ξερολιθιά, που αποτελούν εξέλιξη των μινωικών θολωτών τάφων. Στα μητάτα οι κτηνοτρόφοι διέμεναν, μάντριζαν και άρμεγαν τα ζώα, και τυροκομούσαν τα τυριά τους μακριά από τις εστίες τους. Μητάτα υπάρχουν σε πολλές περιοχές της Κρήτης, με γνωστότερα, τα μητάτα στο οροπέδιο της Νίδας κοντά στα Ανώγεια.