Αρχαίες Γραφές

Ο «δίσκος της Φαιστού», ο οποίος βρέθηκε στο παλάτι της Φαιστού και χρονολογείται περίπου στα 1700 π.Χ., είναι η πιο γνωστή μινωική επιγραφή. Πρόκειται για ένα πήλινο αντικείμενο με διάμετρο περίπου 16 εκ. και πάχος 1 εκ., που φέρει σημεία γραφής και στις δύο όψεις του και διαβάζεται σπειροειδώς, δηλαδή από την περιφέρεια προς το κέντρο. Τα σημεία είναι συνολικά 242, και υπάρχουν 45 διαφορετικά. Είναι, συνεπώς, πολλά για να απαρτίσουν ένα αλφάβητο και λίγα για να αποτελέσουν μια πραγματική ιδεογραφική γραφή, όπως για παράδειγμα τα κινέζικα. Η γλώσσα του δίσκου είναι άγνωστη και έτσι, προς το παρόν, το κείμενό του είναι εντελώς απροσπέλαστο.

Η γραμμική γραφή Α άρχισε να χρησιμοποιείται λίγο μετά την κρητική ιερογλυφική αλλά και παράλληλα με αυτή (1800-1450 π.Χ.). Ο Έβανς την ονόμασε έτσι λόγω του ότι τα σημεία της ήταν πιο «γραμμικά», σε σχέση με τα κρητικά ιερογλυφικά. Βρέθηκε κυρίως σε πήλινες πινακίδες και σφραγίδες, αλλά και σε ορισμένα αγγεία και μεταλλικά αντικείμενα. Πρόκειται για συλλαβική γραφή, δηλαδή κάθε σημείο αποτελεί μία συλλαβή και οι φωνητικές της αξίες είναι σε πολλά σημεία παρεμφερείς με αυτές της Γραμμικής γραφής Β. Παρόλα αυτά, η γλώσσα της γραμμικής Α δεν μας είναι γνωστή και η αποκρυπτογράφηση της δεν έχει επιτευχθεί.

Ο ερχομός των Μυκηναίων Ελλήνων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη συνοδεύτηκε, μεταξύ άλλων, και από την προσαρμογή της μινωικής γραφής -της γραμμικής Α- στην ελληνική γλώσσα κι έτσι προέκυψε η Γραμμική γραφή Β (1400-1200 π.Χ.). Η Γραμμική Β αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 από τον Άγγλο αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις, ο οποίος απέδειξε ότι η γλώσσα που κατέγραφε ήταν η ελληνική. Αυτό διεύρυνε την ιστορία της ελληνικής γλώσσας κατά επτά περίπου αιώνες και έτσι η ελληνική έγινε, μαζί με την κινεζική, η παλαιότερη καταγεγραμμένη γλώσσα στον κόσμο, που ομιλείται συνεχώς και αδιάκοπα έως σήμερα.

Η γραμμική Β βρέθηκε αρχικά σε πήλινες πινακίδες της Κνωσού, αλλά στη συνέχεια επιγραφές βρέθηκαν και σε άλλα μέρη του μυκηναϊκού κόσμου, στην ηπειρωτική Ελλάδα. Οι πινακίδες μαρτυρούν ένα καλά οργανωμένο γραφειοκρατικό σύστημα, καθώς πρόκειται κυρίως για αρχεία και καταγραφές συγκομιδής, προϊόντων, εκτρεφόμενων ζώων και προσφορών στους θεούς. Από αυτές μαθαίνουμε ότι επικεφαλής ήταν ο «άναξ» και πώς υπήρχαν χαλκουργοί, υφάντρες, βυρσοδέψες, στρατιώτες, τεχνίτες, βοσκοί και δούλοι. Μαθαίνουμε για άρματα, λάδι, αρωματικά φυτά, μέλι, κρασί και πολλάπρόβατα. Πληροφορίες αντλούμε επίσης για τη θρησκεία, όπου αναφέρονται ο Δίας, ο Διόνυσος, η Δήμητρα και άλλες θεότητες της αρχαίας Ελλάδας.